Święty Bonawentura głos wciąż aktualny – to tytuł listu przełożonych franciszkańskich w 750. rocznicę śmierci św. Bonawentury. Jest adresowany do wszystkich braci i sióstr Rodziny Franciszkańskiej i daje okazję nie tylko do przypomnienia i uhonorowania służby, jaką oddał Zakonowi i całemu Kościołowi, ale także do ponownego ukazania go jako daru, który pozostaje aktualny i w naszych czasach. Wyjaśnia też jego miejsce w encyklice Laudato si’, koncepcję Księgi Stworzenia, gdzie każde stworzenie mówi o Bogu oraz pokazuje skrótowo główne wątki jego teologii i mistyki. Oto obszerne fragmenty listu.

Co o ekologii i klimacie mają do powiedzenia polscy biskupi? Wszystko wskazuje na to, że niewiele. Prezentujemy konkluzje przeprowadzonej przez Magazyn Kontakt analizy wypowiedzi hierarchów Kościoła w Polsce w roku 2023. Zebrana w ramach projektu baza wypowiedzi polskich hierarchów kościelnych obejmuje ponad 800 wypowiedzi i dokumentów. Spośród wszystkich tych źródeł tylko 20 wypowiedzi dotyka tematu ekologii choćby pośrednio, w tym 12 robi to niezależnie od uroczystości związanych ze świętymi myśliwych, leśników, pszczelarzy czy rolników. Tylko 5 zawiera dłuższą lub bardziej pogłębioną refleksję.

wspólna droga przez lasSą takie książki, które wyrastają z gleby przyjaźni. Przyjaźń jest ważna dla ekologicznego myślenia i takiego stylu życia – szczególnie dziś, po dziesięcioleciach rozwoju działań ekologicznych, prób stosowania ekologicznej polityki, ekologicznego prawa. Wiemy już, że musimy działać w krajobrazach zniszczeń i klęski. Tam kontynuować działanie – ukierunkowane głównie na obronę tych, którzy są najbardziej dotknięci zmianami klimatu, głodem, brakiem wody pitnej, chorobami niesionymi przez smog, zatrucie gleby, złe warunki bytowania. I tu ważna jest przyjaźń, spotkanie rozumiejących się ludzi – ich współpraca, współtworzenie.

Bieszczady„Okazało się, że moje pojęcie ekologii jest nieco, a nawet bardzo odmienne od tego, czego ode mnie wymagano. Ale była encyklika Laudato si’. Czytanie pierwsze, drugie, trzecie… Początkowo skupiłam się na powierzchownej analizie tekstu. Czy żyję ekologicznie?” – zastanawia się Agata Chmurka z bieszczadzkich Myczkowiec. Jak żyć w duchu encykliki Laudato si’? Czy można zmienić swoje otocznie? Co jest naturalne i ekologiczne? Co zamiast kupić można zrobić samemu? Oto refleksje i pytania edukatorki ekologicznej prowadzącej Centrum Promocji Obszarów Natura 2000. Zachęcamy do lektury.

kościół na wzgórzuGdy Kościół zbierał myśli i głosy w żniwie Synodu o synodalności, rozwijał się światowy ruch skupiający wiernych dla wspólnego realizowania wezwań ekoencykliki – Laudato Si Movement. W Polsce działa jako Światowy Ruch Katolików na Rzecz Środowiska, dał się też poznać jako Zielone Parafie. Widzę tę ideę jako część pełnego ożywienia parafii, które powinny przejawiać działalność liturgiczną, katechetyczną, misyjną, charytatywną i ekologiczną. Oznacza to odpowiedzialność za różnorakie działania, ale i prawo do zabierania głosu, wchodzenia w dialog z władzą, samorządem i organizacjami pozarządowymi.

Laudate DeumPapież Franciszek kontynuuje swą ekologiczną myśl w adhortacji Laudate Deum, która stanowi rozwinięcie encykliki Laudato si’ wydanej przed ośmiu laty. W nowym dokumencie Ojciec Święty apeluje do wszystkich ludzi dobrej woli poprzez skonfrontowanie nas z danymi na temat globalnego kryzysu klimatycznego i postępującej degradacji środowiska. Tuż przed COP28 w Dubaju papież wzywa społeczność międzynarodową, przywódców i każdego z nas do natychmiastowego działania. Prezentujemy wybrane cytaty z tej ważnej adhortacji, która stawia przed ludźmi wyzwanie odpowiedzialności ekologicznej.

„Pochwalony bądź, Panie, z wszystkimi Twoimi stworzeniami”. Tę zachętę skierował św. Franciszek z Asyżu poprzez swoje życie, pieśni i gesty. Tak podjął zalecenia psalmów biblijnych i ukazał wrażliwość Jezusa na stworzenia Ojca... Jakże nie podziwiać tej czułości Jezusa dla tych wszystkich, którzy nam towarzyszą na naszej drodze! – to pierwsze słowa Zielonej adhortacji papieża Franciszka do wszystkich ludzi dobrej woli w sprawie kryzysu klimatycznego. Watykańska Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka przygotowała jej prezentację w formie infografik. Prezentujemy je dla Was..

Różnych propozycji „naprawy świata” mamy wiele. Stąd pojawiła się potrzeba, aby katolicy wraz z innymi Kościołami chrześcijańskimi także zabierali głos w dyskusji o ekologii – mówi o. Stanisław Jaromi w wywiadzie dla katolickiego tygodnika nr 40/2023 i wyjaśnia podstawowe pojęcia ekologii integralnej. Tekst jest jednym z trzech poświęconych św. Franciszkowi z Asyżu. Inny tekst pt. „Święty nie tylko od ekologii” przynosi wypowiedzi s. Radosławy Podgórskiej, o. Jerzego Kraja i o. Zdzisława Kijasa. Trzeci tekst jest ks. Łukasza Piotrowskiego. Oto nasza prezentacja. Zapraszamy do lektury.

Minęło już osiem lat od opublikowania encykliki Laudato si’, w której chciałem podzielić się z wami wszystkimi, siostrami i braćmi naszej cierpiącej planety moim głębokim zaniepokojeniem o nasz wspólny dom. Ale wraz z upływem czasu zdaję sobie sprawę, że nie reagujemy dostatecznie, bowiem goszczący nas świat rozpada się i być może zbliża się do punktu krytycznego. Niezależnie od tego, że może to nastąpić, nie ulega wątpliwości, że wpływ zmian klimatycznych będzie wyrządzał coraz więcej szkód życiu i rodzinom wielu osób.- pisze we wstępie do dokumentu papież Franciszek. Co jeszcze zawiera? Oto nasza prezentacja…

ziemia osłaniana w dłoniachDo modlitewnej łączności z Ojcem Świętym Franciszkiem i całym światem podczas obchodzonego 1 września Światowego Dnia Modlitw o Ochronę Świata Stworzonego oraz do podejmowania innych inicjatyw na rzecz ochrony środowiska zachęca przewodniczący Zespołu „Laudato si” przy Radzie Społecznej KEP bp Tadeusz Lityński. Ten dzień zapoczątkuje Czas dla Stworzenia, który potrwa do Niedzieli św. Franciszka zaplanowanej na 8 października 2023 roku. Prezentujemy podsumowanie komunikatu bp. Lityńskiego opublikowane przez serwis eKAI.

narzędziaCzy teraz, działając tak, jak trzeba działać w czasie wojny, ekologowie nie powinni powracać do głębokich rozważań dotyczących czasu pokoju? Jaki będzie sens bycia ekologiem po wojnie, w czasie odbudowy i leczenia ran moralnych? Przede wszystkim dostrzeżmy, że postawa ekologiczna ma w sobie dwoistość. Ekolog sygnalizuje istnienie świata wartości, gdy porzuca obojętność i egoizm, gdy działa na rzecz małej wspólnoty, a także w imię ocalenia planety. Jednocześnie zaś w tym samym działaniu można dostrzec twórczą radość, do której mamy prawo, bo podtrzymujemy to, co nam podarował Stwórca.

mała ojczyznaSpołeczeństwa, które są odpowiedzialne za zmianę klimatu i nadmierną emisję gazów cieplarnianych cechują „radosna powierzchowność” i „degradacja moralna”. Surowy to wyrok, ale nie widzę możliwości jego podważenia. To smutne, tym bardziej że gdy spojrzeć na dane ekonomiczne – Polska jest wśród krajów, które wysyłają w atmosferę duże, nadmierne, ilości dymów i spalin. Co możemy zrobić z Polską? Co możemy zrobić ze światem? Nic. Ale możemy podjąć działania dla swojego podwórka, powiatu, by się wzajem widzieć i słyszeć. Ludzie, którzy pozdrawiają się na ulicach, robią coś razem, mogą formować wspólną opinię mającą siłę sumienia.

papież FranciszekW spotkaniu 11.06.2023 wzięli udział laureaci Pokojowej Nagrody Nobla a orędzie odczytał archiprezbiter bazyliki watykańskiej kard. Mauro Gambetti OFMConv. Franciszek zachęcił do postrzegania siebie jako braci i uwierzenia w braterstwo jako podstawową dynamikę naszego pielgrzymowania. Wtedy „zmienia się także polityka: osoba ponownie zwycięża nad zyskiem, dom, który wszyscy zamieszkujemy, nad środowiskiem, które ma być wykorzystywane dla własnych interesów, praca jest godziwie wynagradzana, gościnność staje się bogactwem, życie staje się nadzieją, sprawiedliwość otwiera na zadośćuczynienie…” Oto pełny tekst orędzia.

ścieżka z lotu ptakaPapież Benedykt XVI w encyklice Caritas in veritate poświęcił wiele uwagi ekonomii, wprowadził nawet istotne pojęcie „logika daru”. W światowej ekonomii dostrzegamy mozaikowe przenikanie się obszarów ekonomii daru i ekonomii chciwości. Jeśli chodzi o rozmiary finansowych przepływów, ekonomia chciwości jest mamutem, a ekonomia daru motylkiem. A jednak jest cały szereg organizacji ukierunkowanych nie na zysk, ale na wspólną pracę, samorządność i sprawiedliwe dzielenie się owocami pracy – dla nich też „logika daru” musi być etycznym fundamentem. Tu chcę pokazać przykład działania owej logiki w Beskidzie Śląskim.

Tydzień Laudato si'W dniach 21–28 maja 2023 roku obchodzimy kolejny już Tydzień Laudato si’. Upamiętnia on ósmą rocznicę ogłoszenia ekologicznej encykliki papieża Franciszka. Hasło tegorocznego Tygodnia to: „Nadzieja dla Ziemi, nadzieja dla ludzkości”. Obchodom towarzyszyć będzie film z udziałem papieża List – to ekologiczny dokument, o którym pisaliśmy już na portalu Święto Stworzenia. Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu włącza się w świętowanie Tygodnia Laudato si’ i zachęca do spojrzenia na papieską encyklikę w duchu franciszkańskim.

Pedagodzy zwracają uwagę na konieczność stałej motywacji w ochronie przyrody i klimatu. Powtarzają zasady: "chronić, aby przetrwać", "chronić, aby żyć". Wpatrując się w postawę Brata Franciszka raczej powiemy "trzeba chronić przyrodę, gdyż to nasze siostry i nasi bracia". Jego Hymn stworzenia, kazanie do ptaków czy historia z wilkiem z Gubbio pokazują, jak myślał św. Franciszek - "pierwszy ekolog". Współcześnie może być dla nas pewnym znakiem orientacyjnym w odszukiwaniu właściwych relacji między człowiekiem a przyrodą, innymi ludźmi i Bogiem. Taki też był sens ogłoszenia go oficjalnie "patronem ekologów".

Papież Franciszek13 marca 2013 w kościele katolickim zaczęła się epoka Papieża Franciszka. Towarzyszymy temu pontyfikatowi, spotykamy się z Franciszkiem i nagłaśniamy ekoorędzie Kościoła. W Bibliotece Laudato si’ mamy 48 jego tekstów, kilkanaście tekstów jest też w dziale „Ekologia Papieża Franciszka”. Są wywiady, analizy, publikacje książkowe, projekty edukacyjne. I widzimy jak zielenią się wspólnoty chrześcijańskie w różnych miejscach świata. A idee Laudato si’ i Fratelli tutti zdobywają nowe przestrzenie. Oto kilka zdań rocznicowej refleksji i zaproszenie do wdrażania Bożego planu i bycia opiekunami bliźniego i środowiska.

W tygodniku Wprost 3/2023 okładkowy materiał dotyczy ważnego i kontrowersyjnego tematu: przenikania narracji ekologiczno-klimatycznej z religijną. Wzbudził spore dyskusje, publikujemy zatem u nas jego najważniejsze tezy. Lead mówi: W proekologicznej narracji mamy do czynienia z religijnymi schematami, takimi jak raj, czyli świat bez przemysłu, świeccy święci – czyli działacze ekologiczni, np. Greta Thunberg, szatan – dla niektórych środowisk proekologicznych będzie to np. energia atomowa, dla innych – GMO. Grzechem pierworodnym jest w tym układzie każdy wpływ człowieka na środowisko...

6 stycznia zmarł ks. prof. Roman E. Rogowski (1936–2023), teolog dogmatyk z Wrocławia, miłośnik gór i alpinista, autor książek o duchowości stworzenia Mistyka gór, Światłość i tajemnica, Teoekologia oraz wielu fascynujących opowieści z wypraw wysokogórskich. Jako jeden z pierwszych polskich teologów podejmował sprawy ochrony przyrody i środowiska, pisząc o nich w perspektywie religijnej. Spotkaliśmy się kilkakrotnie, interesował się REFA i wspierał nasze działania. Niestety nie dał się namówić na dłuższy wywiad… Oto próba opisania jego koncepcji teoekologii jako mistyki wszystkich rzeczy.

Zmarł Joseph Ratzinger, papież senior Benedykt XVI, 265. następca Świętego Piotra, który zasiadał na Stolicy Apostolskiej od 19 kwietnia 2005 do 28 lutego 2013 roku. Był ogłoszony Zielonym Papieżem – Green Pope. Szeroko rozumiana ekologia przyrody i człowieka leżała w centrum jego zainteresowań. Mówił: „Ziemia jest cennym darem Stwórcy, który nadał jej wewnętrzny porządek, dając nam tym samym wskazówki, którymi powinniśmy się kierować jako zarządzający Jego stworzeniem”. U nas znajdziecie jego liczne teksty w Bibliotece Laudato si’ i komentarze do głównych dokumentów. Warto je przypominać i czytać.