W projekcie włączamy się aktywnie w ochronę przyrody na 2 sposoby: poprzez ochronę zastanej, dzikiej przyrody w naszym otoczeniu oraz kreowanie pięknych przestrzeni, inspirując się naturą i lokalną tradycją. Wychodzimy z założenia, że zagrożona przyroda w naszym najbliższym sąsiedztwie nie obroni się sama. Potrzebuje aktywnych, wrażliwych i odpowiedzialnych opiekunów. Zwracamy także uwagę na tereny zieleni w najbliższym otoczeniu, które odpowiednio zakomponowane, mogłyby służyć społeczności i przyrodzie, angażować bardziej wspólnotę do działania w ogrodowym i ładnym otoczeniu. Ogrody Świętego Franciszka stanowią wreszcie chrześcijańską odpowiedź na współczesny kryzys ekologiczny, duchowy i społeczny. 

W ogrodzie komponowanym kreujemy przestrzeń od początku lub rewitalizujemy ("ożywiamy") zastany teren, zgodnie z zasadami kompozycji i  sztuki ogrodowej. W założeniu taki ogród jest miejscem do odpoczynku, wyciszenia, kontemplacji oraz spotkania we wspólnocie z przyrodą. Znaczenie takiego ogrodu najtrafniej opisują słowa samego św. Franciszka, który:

„w ogrodzie polecił wydzielić działkę na pachnące zioła i kwiaty, ażeby patrzącym przywoływały na pamięć błogość wiekuistą”.

Należy tu każdorazowo przewidzieć ów „nieuprawiany zakątek”, czyli pewien niezagospodarowany  fragment w ogrodzie, o dużym znaczeniu ekologicznym i dydaktycznym. Współcześnie ogrodem komponowanym św. Franciszka może być każdy teren zieleni, który można zaadoptować na cele ekologiczne, kontemplacyjne i społeczne, po uzgodnieniu z obecnym właścicielem tego terenu (właściciel prywatny, parafia, społeczność lokalna, gmina itd.). Taki wyznaczony teren, o jasno zdefiniowanych granicach, zostaje zaadaptowany pod zieleń publiczną i komponowany jako Ogród Świętego Franciszka. Potencjalnie mogą to być np. trawniki przed budynkami, niezagospodarowane tereny w pobliżu obiektów sakralnych i mieszkaniowych, świetlic, lokalnych obiektów użyteczności publicznych i innych, a także otoczenie domów, gospodarstw, osiedli, przedszkoli, szkół, innych placówek publicznych, na obszarach wiejskich i miejskich. Słowem wszędzie tam, gdzie społeczność lokalna (np. wspólnota religijna) wyjdzie z inicjatywą założenia takiego Ogrodu.

Projektując ogród razem ze wspólnotą głęboko inspirujemy się dziką przyrodą, sadząc głównie gatunki rodzime, o dużym znaczeniu dla bioróżnorodności, ale także dostępne, polskie odmiany bylin, krzewów i drzew. Myślimy wspólnie o przyszłych użytkownikach tego miejsca (także o najmłodszych, osobach niepełnosprawnych oraz starszych) i wyzwaniach, jakie stawia konkretny obszar. Wychodzimy także z założenia, że w komponowaniu przestrzeni ‘ekologicznie’ znaczy także kolorowo, estetycznie i oryginalnie. Chcemy też pamiętać o lokalnej kulturze i specyfice projektując elementy małej architektury - takie, jak ławki, kapliczki, tabliczki informacyjne itd. W założeniu to przestrzenie otwarte i ogólnodostępne, gdzie opiekunem staje się lokalna wspólnota.

Ogrody komponowane mają być niedrogą alternatywą dla sztampowych przykładów zagospodarowania otoczenia, z nieodłącznymi iglakami, tujami i trawnikiem z rolki.

W ogrodach naturalnych, chronimy to, co już jest w naszym otoczeniu. Odwołując się do słów biedaczyny z Asyżu obejmuje to owe:

"nieuprawne obrzeże, aby na nim w swoich porach zieleń ziół i piękno kwiatów głosiły Ojca wszystkich pięknych rzeczy" .

Jak chronimy? Przede wszystkim świadomie i skutecznie – poprzez aktywnie działającą wspólnotę i opiekunów ogrodu. Chcemy zwiększać świadomość bogactwa i znaczenia dzikiej przyrody, wychodząc z założenia, że przestrzeń wokół nas nie jest obojętna i anonimowa. Co chronimy? Te miejsca, które wręcz błagają, aby zostawić je w spokoju bądź pielęgnować tak, by nie zatraciły swojego naturalnego charakteru. Wychodzimy z założenia, że najbardziej zagrożone fragmenty dzikiej przyrody obejmują tereny występujące w naszym najbliższym otoczeniu, jak miedze, fragmenty zadrzewień, łąk i pól, a także oczka wodne, stare sady i parki, tereny podmokłe oraz starorzecza. Bardzo często są to miejsca i fragmenty krajobrazu pozostające na marginesie myślenia o ekologii, nie objęte skuteczną formą ochrony i znikające w szybkim tempie z otaczającego nas środowiska.

W ramach programu udostępniania takich miejsc przewidujemy tablice informacyjne, ławki, stojaki na rowery, strefy dojścia i obserwacji oraz zabiegi ochrony czynnej, konsultując wszystkie działania ze specjalistami. W ogrodzie wyznaczamy także miejsce (np. kapliczkę) przybliżającą postać św. Franciszka. Wszystko dostosujemy do przyjętego budżetu projektu, realnych potrzeb wspólnoty oraz rzeczywistych wymagań i ograniczeń ze strony chronionych ekosystemów.

Zasadniczo przewiduje się dwojaki status formalno-prawny ogrodów naturalnych św. Franciszka. Mogą być objęte ochroną jako jedna z form ochrony przyrody wspomnianych wcześniej, a przewidzianych w ustawie o ochronie przyrody lub też utworzone na terenach nieobjętych jakąkolwiek formą ochrony - na zasadzie społecznej ostoi przyrody (wtedy można podjąć starania, aby Ogród Świętego Franciszka został objęty jedną z form ochrony przyrody np. jako użytek ekologiczny). Opieka nad miejscem jest tutaj podstawowym czynnikiem. Nie chodzi, bowiem o to by tworzyć kolejne obszary formalnie czy nie formalnie chronione, które pozostawia się samym sobie. W przypadku zagrożenia i presji inwestycyjnej, społeczność może zareagować w sposób świadomy, merytoryczny i skuteczny.

{rscomments off}