konf 200pxKonferencja REFA pn. "Nieużytki miejskie – miejsca edukacji i bioróżnorodności" przyciągnęła uwagę prawie 70 uczestników zgromadzonych w krakowskim Centrum Obywatelskim. Konferencja zamyka trzymiesięczną kampanię edukacji ekologicznej pn. "Oswoić przyrodę miasta i okolic". Podobnie jak krakowskie nieużytki cechuje wielorakość terenów i przyrody, tak cechą szczególną konferencji była jej programowa różnorodność: spojrzeń, tematów, pól zaangażowania. Konferencja dała odpowiedź, jaka jest rola nieurządzonych terenów, jakie perspektywy otwiera nam Laudato si’, jakie są praktyczne możliwości wykorzystania ich potencjału.

W pierwszej części nie zabrakło odniesień do ekoencykliki Laudato si’ Papieża Franciszka. Ekofilozoficzną podbudowę dla edukacji ekologicznej zaprezentował nam o. dr Stanisław Jaromi OFMConv., przypominając kluczowe pojęcie ekologii integralnej. Przywołał cytat dziennikarza Le Figaro o św. Janie Pawle 2, że „papież zajmował się oczyszczaniem źródeł, a nie naprawą kanalizacji”. To ważne zdanie w zrozumieniu roli edukacji ekologicznej i nauczaniu obecnego papieża w kwestii ekologiczno-społecznej.

o. Stanisław Jaromi, szef REFA, Człowiek Polskiej Ekologii 2016: rośnie wiedza, wzrasta liczba regulacji prawnych, a zaczyna brakować nam kontatu z naturą

Z kolei prof. dr hab. Zbigniew Mirek, PAN, członek Państwowej Rady Ochrony Przyrody zdefiniował pojęcia „nieużytek”, „bioróżnorodność”, „zrównoważony rozwój”, „potencjał przyrodniczy”. Zaznaczył, że w miastach – jako nieużytki – określa się roślinność naturalną, pół-naturalną oraz biotopy antropogeniczne. Podkreślił rolę nieużytków w poznawaniu i obserwacji procesów życia oraz jego bogactwa, zdolności do regeneracji i samoregulacji. Prof. Mirek powiedział, że wiele mówimy o edukacji a stosunkowo mało o formacji, tymczasem zdobytą wiedzę możemy używać instrumentalnie.

 Prof. Z. Mirek: nieużytek to świadek rodzimej bioróżnorodności, świadczący o tożsamości miejsca. Jest zapisem jego historii.

Dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie, mgr Piotr Kempf wspomniał w kontekście nieużytków o wprowadzanych w Krakowie łąkach kwietnych "nieużytkowanych" przez większą część sezonu wegetacyjnego. Podkreślił ich rolę edukacyjną w zmianie postrzegania estetyki nieurządzonych terenów. Dyrektor dał też przykład parku na Zabłociu, gdzie udało się połączyć urządzoną i nieurządzoną część w nowym parku. Przywoływał insiprujące dla Krakowa przykłady z Berlina (np. Natur-Park Schöneberger Südgelände). Wspomniał w prezentacji o działaniach ZZM w zakresie edukacji ekologicznej (Park Krakowian, ogrody warzywne i szklarnie przy szkołach, parkobus oraz projektowane centrum edukacji ekologicznej w Lesie Wolskim). Jak zaznaczył, w Polsce przegapiliśmy szansę na edukację ekologiczną i właściwie jej nie ma.

Dyrektor ZZM, P. Kempf: przegapiliśmy szansę na edukację ekologiczną i właściwie jej nie ma.

Pod koniec pierwszej części wręczono nagrody główne i otwarto wystawę prac nagrodzonych - wyróżnionych w konkursie ukazującym piękno przyrody nieużytków Krakowa i okolic. Wystawę będzie można oglądać jeszcze przez jakiś czas na 1. piętrze obok biur ZZM w Krakowie i Centrum Obywatelskiego.

Kasper Jakubowski (REFA, pomysłodawca i koorynator kampanii): edukacja ekologiczna to przede wszystkim inwestycja i polityka, która powinna iść w parze z ochroną i rozwijaniem oferty edukacyjnej konkretnych terenów.

Druga część zgromadziła wystąpienia praktyków w zakresie edukacji ekologicznej i architektury krajobrazu. Kasper Jakubowski (REFA, PK), koordynator projektu pn. „Oswajamy przyrodę miasta i okolic” podsumował projekt edukacji ekologicznej i jego efekty. Pokazał jak wiele udało się zrobić w tak krótkim czasie dla rodzin z dziećmi aktywizując przy okazji wiele zagrożonych terenów z dziką przyrodą. Zaprezentował też wydany spacerownik REFA po 10 ścieżkach przyrodniczych w Krakowie, których nie ma na mapach ani nie są oznaczone w terenie, a świetnie się nadają do rodzinnego eksplorowania przyrody bez konieczności wyjeżdżania z miasta.

Martyna Cieszewska (SGGW, Biennale Nieużytków): oswoić miejskie nieużytki znaczy włączyć je z powrotem do życia i funkcjonowania miejskiego. Trzeba je zrozumieć i pokazać, że nie są takie szpetne.

Martyna Cieszewska (SGGW) pokazała jak poprzez sztukę można ożywić przestrzenie miejskich nieużytków na przykładzie kilku miast i swoich autorskich działań. Anna Komorowska (Pracownia k.) opowiedziała o naturalnych placach zabaw jako jednym z działań zachęcających do spędzania w przyrodzie więcej czasu. Pokazała jak pokonać bariery uniemożliwiające tworzenie bardziej kreatywnych i przyjaznych placów zabaw. Dr Bogdan Ogrodnik (Pracownia Edukacji Żywej) z Katowic pokazał jak szerokie, pozytywne działanie ma kontakt z naturą. Na przykładzie działań PEŻ podkreślił rolę emocji w edukacji ekologicznej, dających grunt do przyszłego działania. Kluczowe jest też zaangażowanie rodzica, opiekuna w kontakcie dziecka z przyrodą.

Ania Komorowska (Pracownia k.): musimy tworzyć takie miejsca, gdzie oswajamy zarówno dzieci, jak i rodziców z przyrodą

Konferencję zakończył panel dyskusyjny z udziałem prelegentów o roli i wyzwaniach stojących przed edukacją ekologiczną w Krakowie. Następnie uczestnicy przeszli na niekoszoną część Błoń z łąką papieską, gdzie odbyła się krótka celebracja Czasu Dla Stworzenia (#SeasonofCreation) w odpowiedzi na apel Papieża Franciszka.

Do Centrum Obywatelskiego zostały przeniesione fragmenty łąk i bukiety z krakowskich nieużytków - dzięki firmie Kwiaty i Badyle, która przywiozła je na rowerze cargo. Bardzo chcielibyśmy jej tu podziękować.

Wydarzenie sfinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

KJ/REFA

konf1 1

konf2

kon3

Fot. SJ, KJ/REFA

konf4

Fot. Kasai.eu

konf6