Od 24 maja 2020 trwa w Kościele ROK LAUDATO SI’ ogłoszony w trakcie obchodów piątej rocznicy encykliki przez papieża Franciszka. Wspólnoty chrześcijańskie zaproszone są do współtworzenia oddolnego ruchu ekologii integralnej oraz wyruszenia w drogę w kierunku trwale zrównoważonego rozwoju, prostego stylu życia, neutralności klimatycznej i ograniczenia zaangażowania w inwestycje związane z wydobyciem paliw kopalnych. Program roku jubileuszowego koncentruje się wokół siedmiu celów zakorzenionych w koncepcji ekologii integralnej. REFA owe wskazania przyjmuje za swoje priorytety na najbliższy rok!

Inicjatywa podejmowania oddolnych działań w ramach obchodów ROKU LAUDATO SI’ została ogłoszona przez Dykasterię ds. Integralnego Rozwoju Człowieka w piątą rocznicę publikacji encykliki papieża Franciszka poświęconej trosce o wspólny dom. W ten sposób Tydzień Laudato si’ stał się początkiem roku jubileuszowego, który zakończy się 24 maja 2021 r.

W ramach propozycji na ROK LAUDATO SI’ przygotowano program (Laudato si’ Action Platform), który zakłada stopniowe podejmowanie zaplanowanych na siedem lat działań na rzecz „nawrócenia ekologicznego” i trwale zrównoważonego rozwoju (total suistainability). Plan ten koncentruje się wokół siedmiu głównych celów zakorzenionych w koncepcji ekologii integralnej, która przenika encyklikę Laudato si’. W sposób holistyczny oddają one istotę katolickiej nauki społecznej, a każdy z nich opisany jest przez cele bardziej szczegółowe. Wśród nich można wymienić: osiągnięcie neutralności klimatycznej, ochronę życia we wszystkich jego formach, przyjęcie bardziej minimalistycznego sposobu życia, promowanie celebracji liturgicznych i programów edukacyjnych opartych na ekologii integralnej oraz ograniczenie inwestycji związanych z wydobyciem paliw kopalnych i innymi działaniami szkodliwymi dla ludzi i środowiska.

Planowane działania z założenia mają angażować różne grupy: rodziny, diecezje, zakony, szkoły, uniwersytety, przedsiębiorców i rolników. Administracja watykańska ma nadzieję, że liczba zaangażowanych będzie się podwajać każdego roku, aż osiągnie „masę krytyczną” potrzebną, by dokonała się zasadnicza zmiana społeczna, do której wzywa papież Franciszek w encyklice Laudato si’.

Katoliccy działacze klimatyczni od dawna wskazują na olbrzymi potencjał Kościoła w walce ze zmianami klimatu poprzez mobilizowanie 1,2 miliarda katolików, stanowiących ok. 15% populacji światowej, oraz odpowiednie zarządzanie posiadanymi środkami i dobrami. Prezentując program na Rok Laudato si’, Watykan zachęca do podjęcia działań w krytycznym momencie dla przyszłości naszej planety. Naukowcy zajmującymi się zmianami klimatu wskazują, że do 2030 r. powinniśmy ograniczyć emisję gazów cieplarnianych o 45%, aby ograniczyć wzrost średniej temperatury do 1,5^oC, co jest zasadniczym celem Porozumienia paryskiego, zawartego zaledwie kilka miesięcy po publikacji encykliki papieża Franciszka.

Dykasteria podkreśla, że „deformacje w świecie” – topnienie pokrywy lodowej w Arktyce, pożary w Amazonii i Australii, ekstremalne zjawiska pogodowe i utrata bioróżnorodności – „są zbyt wyraźne i szkodliwe, by były dalej ignorowane”. Dodaje: „Mamy nadzieję, że ROK LAUDATO SI’ i nadchodząca dekada będą prawdziwym czasem łaski, doświadczeniem kairos (przyp. red.: z greckiego – właściwy czas, odpowiedni i niepowtarzalny moment dziejowy), rokiem jubileuszowym dla Ziemi, ludzkości i całego stworzenia”.

Program na Rok Laudato si’ i wynikające z niego cele przypominają w swoim charakterze Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals) przyjęte przez ONZ. Agenda programowa w nich wyrażona stanowi ramowy plan dla światowej społeczności, zakładający osiągnięcie w 2030 roku 17 głównych celów obejmujących szereg obszarów tematycznych, takich jak: ubóstwo, nierówności społeczne, pokój, głód, dostęp do czystej wody, równouprawnienie płci, czysta energia czy też przeciwdziałanie zmianom klimatycznym.

Siedem celów wyznaczonych przez Laudato si’ obejmuje szereg zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem i „nawróceniem ekologicznym”:

1. Odpowiedź na płacz ziemi: działanie na rzecz neutralności klimatycznej poprzez rozwój odnawialnych źródeł energii i ograniczenie zużycia paliw kopalnych; wspieranie wysiłków na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i powszechnego dostępu do czystej wody.
2. Odpowiedź na płacz ubogich: ochrona ludzkiego życia od poczęcia do naturalnej śmierci i wszelkich form życia na ziemi z uwzględnieniem nadzwyczajnej troski wobec grup szczególnie wrażliwych, takich jak: ludność autochtoniczna, migranci oraz dzieci, którym grozi przemyt ludzi czy współczesne niewolnictwo.
3. Ekonomia ekologiczna, czyli zrównoważony rozwój gospodarczy: zrównoważona produkcja, sprawiedliwy handel (fair trade), etyczna konsumpcja i inwestycje, zaangażowanie zasobów finansowych w rozwój odnawialnych źródeł energii, ograniczenie inwestycji związanych z wydobyciem paliw kopalnych (dinvestment) oraz form aktywności gospodarczej o dużej szkodliwości dla ludzi i środowiska.
4. Uproszczenie stylu życia: ograniczenie zużycia energii i zasobów naturalnych, unikanie plastikowych opakowań jednorazowych, zwiększenie udziału produktów pochodzenia roślinnego w diecie, ograniczenie spożycia mięsa i produktów mięsnych oraz częstszy wybór komunikacji publicznej zamiast innych środków transportu.
5. Edukacja ekologiczna: przebudowa programów nauczania w kierunku ekologii integralnej, rozwijanie świadomości ekologicznej i działań proekologicznych, propagowanie „powołania ekologicznego” wśród uczniów i nauczycieli.
6. Ekologiczna duchowość: wydobycie na nowo chrześcijańskiej wizji stworzenia, promowanie celebracji liturgicznych w duchu ekologii integralnej, rozwój katechezy ekologicznej i modlitwy skoncentrowanej na stworzeniu oraz zachęcanie do jak najczęstszego kontaktu z przyrodą, także w wymiarze duchowym.
7. Położenie nacisku na zaangażowanie poszczególnych wspólnot i partycypacyjny charakter działań związanych z ochroną stworzenia na wszystkich poziomach poprzez rzecznictwo i oddolne ruchy społeczne.

W encyklice Laudato si’ papież Franciszek stawia przed światem pilne wyzwanie, by chronić nasz wspólny dom. Zachęca nas do dbania o coraz głębszą relację z Bożym stworzeniem, a także do podejmowania działań w odpowiedzi na globalny kryzys ekologiczny, w tym zmiany klimatu, wylesianie oraz poważne zagrożenia dla różnorodności biologicznej, które stawiają pod znakiem zapytania przetrwanie około miliona gatunków roślin i zwierząt.

Publikacja planów dykasterii została opóźniona z uwagi na pandemię COVID-19. Jak wskazuje dokument programowy, piąta rocznica encykliki przypada „w samym środku kolejnego momentu przełomowego”, którym jest pandemia i to, co dzieje wokół niej, dodając: „Encyklika może stawić moralny i duchowy drogowskaz na drodze do budowy świata bardziej współczującego, braterskiego, pokojowego i zrównoważonego”. „Mamy, w istocie, wyjątkową szansę, by przemienić współczesne jęki i bóle rodzenia w ból narodzin nowego sposobu życia wspólnoty ludzkiej, spajanego więzami miłości, współczucia i solidarności, oraz harmonijnej relacji ze światem przyrody, naszym wspólnym domem” – mówi w innym miejscu.

W dokumencie wskazuje się też, wykorzystując cytat z encykliki: „COVID-19 pokazał naprawdę wyraźnie, jak bardzo jesteśmy ze sobą powiązani i współzależni. Gdy zaczynamy projektować świat po zakończeniu pandemii, potrzebujemy przede wszystkim podejścia integralnego, gdyż «wszystko jest ściśle ze sobą powiązane, a obecne problemy wymagają spojrzenia, które weźmie pod uwagę wszystkie aspekty globalnego kryzysu» (LS 137)”.

Dykasteria Watykańska przygotowała kalendarz proponowanych wydarzeń związanych z rokiem jubileuszowym. Podkreśla jednak, że lista nie jest zamknięta i zachęca różnego rodzaju społeczności do podejmowania własnych inicjatyw w ramach Roku Laudato si’. Jak wskazuje dokument „Pilność wyzwań w obecnej sytuacji wzywa nas do bezzwłocznej, całościowej i wspólnej odpowiedzi na wszystkich poziomach: lokalnym, regionalnym, narodowym i międzynarodowym. Potrzebujemy przede wszystkim szerokiego i oddolnego ruchu społecznego, przymierza wszystkich ludzi dobrej woli”.

Wpis ten stanowi skrót artykułu: B. Roewe, Vatican office invites church on journey to ‘total sustainability’ in next decade, https://www.ncronline.org/news/earthbeat/vatican-office-invites-church-journey-total-sustainability-next-decade?fbclid=IwAR1ct_mUOgOmsz2zLnH0yOQx3F6ceKEFwIRIZP92VZTqvW5u7MAI16ieY1g, dostęp: 1.06.2020. (tłum. GŻ, opr. KK)